با پایان یافتن سال زراعی آن چیزی که کشاورز و باغدار را برای کشت در سال های آتی امیدوار می سازد، میزان برداشت بیشتر و به دنبال آن سودآوری بیشتر است. بنابراین با ایجاد یک برنامه غذایی مناسب کشاورزان می توانند برداشت محصولات خود را چندین برابر حالت معمول کنند، اما باید پذیرفت که این تغییر و جهش در تولید، با یک هزینه در تغذیه متفاوت رقم خواهد خورد. لذا با دانستن مراحل رشدی گوجه فرنگی و شناخت ملزومات عناصر غذایی متناسب با هر مرحله رشدی به راحتی می توان میزان برداشت خود را افزایش داد.
نوع خاک مراحل رشد توصیه کودی علائم کمبود
- نوع خاک
گوجه فرنگی در هر نوع خاکی رشد می کند چه خاک سبک (شنی) چه خاک سنگین (رسی). اما طبیعت آن به گونه ای است که خاک سنگین را بهتر می پسندد. اگر بخواهیم گوجه فرنگی خیلی زود به بازار عرضه شود بهتر است آن را در خاک سبک کشت کنیم (البته این را هم باید پذیرفت که در خاک سبک پتانسیل تولید پایین تر است اما زودتر محصول به دست می آید). pH مناسب کشت گوجه فرنگی ۶/۵-۶ است که بهترین محدوده برای جذب اکثر عناصر غذایی می باشد. شوری مناسب برای گوجه فرنگی کمتر از ۲/۵ (دسی زیمنس بر متر) می باشد.
- مراحل رشدی
مرحله ۱: کشت مستقیم بذر یا کاشت نشاء گوجه
مرحله ۲: رشد رویشی
مرحله ۳: گلدهی
مرحله ۴: تشکیل اولین میوه
مرحله ۵: رسیدگی و رنگ گیری میوه ها
مرحله ۶: برداشت (چین)
- توصیه کودی
در توصیه کودی توجه به چهار رکن اصلی همواره الزامی است.
کود آلی
در صورت استفاده از کود دامی حتما باید به پوسیده بودن کامل آن توجه داشت (۶۰-۳۰ تن در هکتار) و (کود مرغی ۷-۳ تن در هکتار). همچنین از اسیدهای هیومیک نیز می توان بهره برد. این چالکود نباید از ۳۰-۱۵ سانتی متری پایین تر رود زیرا کودها از دسترس ریشه خارج می شود.
نیتروژن
هر تن میوه گوجه فرنگی حدود ۲/۵-۲ کیلوگرم نیتروژن از خاک برداشت می کند. برای تولید ۱۰۰ تن میوه گوجه فرنگی حدود ۲۵۰-۲۰۰ کیلو نیتروژن برداشت می شود (حدود ۵۰۰-۴۰۰ کیلو اوره). بنابراین بی ربط نیست که کشاورزان گوجه کار علاقه زیادی به مصرف نیتروژن دارند.
زمان مصرف:
- قبل از کاشت کشت نشاء تا قبل از تشکیل اولین میوه،حدود ۳۰ درصد ازت جذب می شود. یعنی گیاه تا قبل از تشکیل میوه جذب زیادی ندارد اما به محض اینکه میوه تشکیل می شود جذب نیـتروژن افزایش می یابد.
- در مراحل بعدی (از زمان تشکیل میوه تا رسیدگی و فرایند رنگ گیری میوه ها) گیاه باید الباقی نیتروژن را جذب می کند.
روش مصرف:
- روش پخش سطحی: قبل از کشت می توان به صورت سطحی پخش نموده (با کودپاش سانتریفوژ) و با دیسک زیر خاک دفن نمود.
- روش نواری: به عنوان استارتر استفاده می شود و به راحتی می توان با آب آبیاری انجام داد.
- آب کود: اصلی ترین روش است که به راحتی می توان کود را با آب آبیاری استفاده نمود (اگر سیستم قطره ای باشد کار به مراتب آسان تر است و اگر سیستم نشتی باشد حتما باید از بشکه های شیردار استفاده نمود تا کمترین تلفات را داشته باشیم).
- محلولپاشی: میزان ۵-۳ کیلو اوره در هکتار در زمان ابتدای تشکیل میوه
منبع مصرف:
- اوره
- سولفات آمونیوم
- نیترات آمونیوم
فسفر
جذب فسفر به صورت پخشیدگی است بنابراین حجم و عمق ریشه جهت جذب فسفر بسیار تاثیرگذار است. برای تولید هر تن میوه گوجه فرنگی ۰/۴-۰/۲ کیلو فسفر مورد نیاز است. مقدار کمی از کود فسفر را بعنوان استارتر جهت رشد ریشه، به خصوص زمانی که دمای خاک پایین است باید استفاده نمود.
زمان مصرف:
- تا حدود ۴ هفتگی (اواسط دوره رشد رویشی) ۵۰% فسفر جذب می شود. مابقی هم در طی دوره رشد به صورت آهسته و آرام جذب می گردد. با توجه به اینکه فسفر در خاک حرکتی ندارد بهتر است آن را قبل از کشت استفاده کنیم. بخشی را هم زمانی که کشت صورت گرفت بکار برد.
روش مصرف:
- روش نواری: روش پخش سطحی از عمومیت کمتری در این زمینه برخوردار است (Bonding روش بهتر و مناسب تری است).
- آب کود: می توان از اوره فسفات، فسفات آمونیوم و کودهای کامل ۱۰-۵۲-۱۰ استفاده نمود.
منبع مصرف:
- سوپرفسفات تریپل (قبل از کشت)
- مونو و دی آمونیوم فسفات (در زمان کاشت بعنوان استارتر)
- اوره فسفات (در زمان کاشت بعنوان استارتر)
- ۱۰-۵۲-۱۰ (در زمان کاشت بعنوان استارتر)
پتاسیم
جذب پتاسیم در ابتدا آهسته است، اما در طی مراحل گلدهی به سرعت افزایش می یابد. جذب پتاسیم با رشد و پرکردن میوه به اوج می رسد. برای تولید هر تن میوه گوجه فرنگی حدود ۳/۵-۲/۵ کیلوگرم پتاسیم از خاک جذب می شود و بالاترین زمان جذب موقع بزرگ شدن میوه است.
زمان مصرف:
- همانطور که در تصویر مشخص است از زمان کشت یا انتقال نشاء گوجه فرنگی تا ابتدای تشکیل میوه جذب پتاسیم حداقل است (حدود ۳۰%) و از زمان رسیدگی و رنگ گیری میوه تا زمان برداشت جذب پتاسیم افزایش می یابد (حدود ۷۰%).
روش مصرف:
- پخش سطحی و سپس زیر خاک کردن تا عمق ۱۵ سانتی متر (قبل از کاشت)
- روش نواری (قبل از کاشت)
- آب کود (قبل از تشکیل اولین میوه)
منبع مصرف:
- سولفات پتاسیم (قبل از کاشت و سرک)
- کلرور پتاسیم (قبل از کاشت)
- نیترات پتاسیم (سرک)
- ۱۲-۱۲-۳۶ (سرک)
گوگرد
هدف از استفاده گوگرد، جنبه اصلاح کنندگی آن است و باید قبل از کشت استفاده شود. گوگرد پودری گزینه مناسب تری است و باید همراه مواد آلی استفاده گردد ولی توزیع آن در سطح مزرعه سخت است و حتما باید با مواد دیگر مخلوط شود. در غیر اینصورت باید از نوع بنتونیت دار استفاده نمود. میزان استفاده ۳۰۰-۲۰۰ کیلو در هکتار می باشد.
کلسیم
کمبود کلسیم که به ویژه در چین اول دیده می شود. اگر در مصرف کود آمونیومی افراط نشود جذب کلسیم به راحتی انجام گرفته و کمتر کمبود کلسیم رخ می دهد. کلسیم را می توان در ۳-۲ نوبت به فاصله ۱۰ روز با غلظت ۲-۱ کیلوگرم در هکتار از مرحله تشکیل اولین میوه تا زمانیکه میوه ها شروع به رسیدن می کنند محلولپاشی نمود. جهت محلولپاشی می توان از نیترات کلسیم، کلرور کلسیم و کلات EDTA استفاده نمود.
منیزیوم
مقدار ۵۰ کیلوگرم در هکتار سولفات منیزیوم را قبل از کشت در سطح خاک پخش نموده، سپس زیر خاک دفن نمود. همچنین می توان ۲۰-۱۰ کیلوگرم در هکتار سولفات منیزیوم را بعد از کاشت از طریق سیستم آبیاری قطره ای استفاده نمود.
روی
روی را می توان به صورت خاکی، آب کود و محلولپاشی استفاده نمود. مقدار ۴۰ کیلوگرم در هکتار سولفات روی را قبل از کشت به صورت پخش سطحی و سپس مخلوط با خاک استفاده نمود. همزمان با کشت نیز می توان ۲۵ کیلو در هکتار سولفات روی را بصورت نواری استفاده نمود. در آب آبیاری نیز می توان سولفات روی را به میزان ۱۵-۵ کیلوگرم در هکتار در اوایل دوره رشد رویشی استفاده نمود. در صورت محلولپاشی نیز در اوایل دوره رشد رویشی (مرحله ۴ برگی) می توان سولفات روی را با غلظت ۲/۵-۲ کیلوگرم در هکتار و یا کلات روی (Zn- EDTA) را با غلظت ۱/۵-۱ کیلوگرم در هکتار استفاده نمود.
منگنز
برای جبران کمبود منگنز می توان از هر دو منبع سولفات منگنز و EDTA استفاده نمود. جهت محلولپاشی در مراحل اولیه رشد (مرحله ۴ برگی) می توان از سولفات منگنز با دز ۲/۵-۲ کیلوگرم در هکتار و از کلات Mn- EDTA به میزان ۱/۵-۱ کیلوگرم در هکتار استفاده نمود.
آهن
آب کود یک راهکار مطمئن جهت برطرف نمودن کمبود آهن است. ۳-۲ کیلوگرم در هکتار می توان از کلات Fe- EDDHA پس از کاشت استفاده نمود. محلولپاشی برگی هم با غلظت ۱/۵-۱ کیلوگرم در هکتار از کلات Fe- EDTA در ابتدای دوره رشد رویشی قابل استفاده است.
مس
می توان از سولفات مس و یا کلات EDTA به میزان ۱-۰/۵ کیلوگرم در هکتار در اوایل دوره رشد رویشی (۴ برگی شدن) به صورت محلولپاشی استفاده نمود.
بر
می توان اسید بوریک را به میزان ۱۰-۵ کیلوگرم در هکتار از طریق آب کود در همان مراحل اولیه رشد استفاده نمود.
تقویم کوددهی گوجه فرنگی بر اساس مراحل رشدی
علائم کمبود
A: علائم کمبود گوگرد، B: کمبود بر، C: کمبود مس، D: کمبود کلسیم، E: کمبود آهن
A: علائم کمبود نیتروژن، B: کمبود پتاسیم، C: کمبود منگنز، D: کمبود منیزیم، E: کمبود فسفر، F: کمبود روی
