نقش آهن در گیاه
آهن یک عنصر حیاتی برای زندگی گیاهان است. این عنصر غذایی عملکردی مهم در متابولیسم کلی گیاه دارد و برای سنتز کلروفیل ضروری است. به طور کلی، آهن به خوبی توسط گیاه جذب نمی شود و فقط در اشکال خاص و در شرایط مناسب می تواند به اندازه کافی توسط ریشه جذب شود. خاک به ندرت حاوی آهن بسیار کمی است، اما ممکن است اشکال آهنی که توسط گیاه قابل جذب باشد وجود نداشته باشد. جذب آهن به شدت به pH خاک بستگی دارد و معمولا آهن به شکل قابل جذب در خاک های اسیدی وجود دارد.
علائم کمبود آهن در گیاه
کمبود آهن که کلروز آهن نیز نامیده می شود، با زرد شدن برگ ها در بین رگبرگ های سبز تیره شروع می شود و ظاهری عنکبوتی به برگ ها می دهد. با گذشت زمان، برگ‌ها سفید شده و شروع به از بین رفتن می‌کنند و در نهایت منجر به کوتولگی و از بین رفتن کل گیاه می‌شود. این عارضه عمدتا به این دلیل رخ می دهد که آهن در گیاه متحرک نیست، برگ‌های جوان نمی‌توانند از برگ‌های مسن‌تر آهن بکشند؛ با کمبود شدید آهن، برگ های مسن تر و رگبرگ های کوچکتر در برگ نیز می توانند زرد شوند.
نکته: متاسفانه، این علائم همچنین می تواند ناشی از کمبود سایر عناصر و شرایط دیگر باشد، بنابراین مهم است که از تشخیص درست مطمئن شوید.
دلایل کمبود آهن در گیاه
- pH در محیط ریشه خیلی بالاست (pH>6/5).
- محیط ریشه حاوی مقدار زیادی عناصر روی (Zn) و یا منگنز (Mn) است.
- غلظت آهن در محیط ریشه بسیار کم است.
- دمای ریشه پایین است.
- محیط ریشه خیلی مرطوب بوده و باعث راکد شدن اکسیژن در خاک می شود.
- سیستم ریشه به دلیل ریشه های آسیب دیده و یا بیمار عملکردی ناکارآمدی دارد.
- نور زیادی روی مخزن تغذیه وجود دارد، نور باعث رشد جلبک ها می شود؛ جلبک ها آهن را مصرف کرده و کلات های آهن را تجزیه می کنند.
در حالی که ممکن است متوجه شوید که خاک شما واقعا فاقد آهن است، عمده ترین مشکل ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
خاک قلیایی: هنگامی که pH خاک از ۷ یا بیشتر می شود، بسیاری از گیاهان قادر به جذب آهن نیز نیستند. این موضوع گاهی اوقات به طور تصادفی اتفاق می افتد و یا زمانی که باغبان بیش از حد آهک را در اطراف گیاهان اسید دوست استفاده می کنند. اصلاح pH خاک جذب مواد مغذی را بهبود می بخشد و ممکن است تمام راه حلی باشد که شما به آن نیاز دارید.
عدم تعادل مواد معدنی: مصرف بیش از حد یک کود خوب نیز می تواند مشکلاتی ایجاد کند. خاک شما ممکن است مقدار زیادی از مواد معدنی داشته باشد و برخی دیگر به اندازه کافی نباشد، که این محلول را بسیار پیچیده تر می کند. فقط اضافه کردن آهن کمکی نمی کند مگر اینکه تعادل کلی مواد معدنی در خاک را اصلاح کنید. این مسئله می تواند به ویژه در خاک های رسی که در آن مواد مغذی کمیاب هستند و ممکن است مواد آلی و میکروبی کافی برای جذب مناسب نداشته باشند، مشکل ساز باشد.
بسیاری از گیاهان اسید دوست مانند آزالیا، زغال اخته، بلوط و رودودندرون به کلروز آهن بسیار حساس هستند.
درمان کمبود آهن در گیاه
اولین قدم در تشخیص و درمان کلروز آهن، انجام آزمایش خاک است. مراکز ترویج کشاورزی می‌تواند به آزمایش خاک شما کمک کند، و همچنین ممکن است بتوانند نمونه‌ای از برگ را آزمایش کنند تا مشخص کنند کدام ماده معدنی وجود ندارد؛ بنابراین با آزمایش خاک شروع می کنیم، سپس تمام توصیه های داده شده را برای اصلاح خاک خود دنبال می کنیم. اگر آزمایش خاک نشان دهنده کمبود آهن باشد، می توانید از مکمل های آهن را در باغ خود استفاده کنید. بنابراین شما دو انتخاب خواهید داشت:
- آهن مایع (سولفات آهن یا آهن کلات) که به شکل مایع موجود است که مستقیماً روی شاخ و برگ گیاه اسپری می کنید. این راه حل سریع اما نتایج پایداری ندارد، ولی می تواند به بازگرداندن گیاه شما به مسیر درست در حالی که روی راه حل بهتر کار می کنید کمک کند.
- آهن کلات پودری یا دانه بندی شده بهترین گزینه برای اصلاح و عدم تعادل pH خاک است. طبق دستورالعمل آن را در اطراف ناحیه ریشه گیاه بکار گیرید. (فسفر می تواند به کلروز آهن کمک کند، بنابراین اگر مکمل شما حاوی کود نیز هست، مطمئن شوید که فاقد فسفر است)
با درک اهمیت نقش عنصر آهن در گیاه و دلایل و علائم کمبود این عنصر ضروری و بسیار حیاتی در گیاه، محصولاتی همچون دفندر آهن (ویژه برای محلولپاشی بصورت مایع و کلاته شده با EDTA) و دو محصول مستر و گلدن فر (ویژه برای آب آبیاری بصورت پودری و کلاته شده با EDHHA) توسط شرکت فروغ دشت به بازار عرضه شده است که هر یک در رفع علائم کمبود آهن، سنتز کلروفیل و افزایش سبزینگی گیاه موثر هستند. نسل جدید دیگری از کلاته های آهن نیز (بصورت EDDHSA) تحت نام آیرون فیکس روانه بازار شده است که علاوه بر مزایای ذکر شده، با پایداری و حلالیت بالای خود با ماندگاری و دوام بیشتری به فرم قابل جذب در خاک باقی می ماند.
