گوجه فرنگی محبوب ترین سبزی در سراسر جهان است. اگرچه گوجه فرنگی در مناطق گسترده ای رشد می‌کند، اما در معرض تعدادی از بیماری ها و اختلالات فیزیولوژیکی قرار دارد. تنش های محیطی و کمبود عناصر باعث ایجاد چندین اختلال فیزیولوژیکی رایج در گوجه فرنگی می‌شوند که در ادامه به تعدادی از مهم ترین آنها اشاره می‌کنیم:
ریزش گلها در گوجه فرنگی و میوه ندادن
دمای زیاد و شرایط خشک(بادهای گرم و خشک) ممکن است منجر به گرده افشانی ضعیف شود و باعث ریزش گل ها بدون میوه دهی شود. ریزش شکوفه در گوجه فرنگی زمانی رخ می‌دهد که دمای شبانه زیر ۱۲.۷ تا ۲۴ درجه سانتی‌گراد باشد. علاوه بر این شرایط محیطی، مصرف زیاد کودهای نیتروژنی مانند اوره(کود سفید) یا سولفات آمونیوم می‌تواند سبب رشد علفی گوجه فرنگی و عدم تشکیل گل کافی یا تشکیل گلهای ضعیف شوند. همچنین کمبود برخی عناصر مانند روی، بر و کلسیم و کمبود مواد آلی در برنامه تغذیه گوجه فرنگی باعث این اختلال مهم می‌شود.
کنترل ریزش گل در گوجه فرنگی
در هوای خشک هفته ای یک بار گیاهان را عمیقاً آبیاری کنید. هنگامی که درجه حرارت معتدل باشد، تشکیل میوه حتما افزایش می‌یابد، با این حال میوه‌های حاصل اغلب بد شکل هستند. استفاده از کودهای دارای اسیدهای آمینه مانند ویتالیم فورت و کودهای هورمونی مانند اکورمون قبل از گلدهی به تناوب به همراه کود کامل میکرومیکس در پیشگیری از این عارضه نقش مهمی دارد.
عارضه پوسیدگی گلگاه در گوجه فرنگی(Blossom-End Rot)
یک لکه قهوه ای یا سیاه در انتهای شکوفه میوه ایجاد می‌شود که علاوه بر از بین بردن کیفیت و بازارپسندی و لهیدگی باعث ورود عوامل بیماری زا به داخل میوه و رشد انواع بیماریها می‌شود. علت عارضه پوسیدگی گلگاه در گوجه فرنگی کمبود کلسیم در میوه‌های در حال رشد است. نوسانات زیاد در سطح رطوبت خاک و تنش های خشکی جذب کلسیم توسط سیستم ریشه را مختل می‌کند. کوددهی بیش از حد نیتروژن نیز ممکن است به پوسیدگی انتهایی شکوفه ها منجر شود.
کنترل عارضه پوسیدگی گلگاه در گوجه فرنگی
برای کاهش پوسیدگی انتهایی گلگاه، مالچ و آبیاری گیاهان در هوای خشک برای حفظ سطح رطوبت یکنواخت خاک، عدم مصرف زیاد کودهای نیتروژنی، استفاده از کودهای ضد تنش مانند بوتامیسول و ویتالیم فورت، استفاده از کودهای فسفیمکس و کودهای دارای کلسیم مانند دفندر کلسیم بر و فروتالیو توصیه می‌شود.
آفتاب سوختگی در گوجه فرنگی
علائم اولیه به صورت نواحی سفید یا زرد براق در طرفین میوه در معرض آفتاب است. در ادامه، بافت آسیب دیده خشک می‌شود و فرو می‌ریزد و نواحی کمی فرورفته و چروکیده را تشکیل می‌دهد. به دنبال آن میکروارگانیسم های ثانویه به مناطق آسیب دیده حمله می‌کنند و باعث پوسیدگی میوه می‌شوند. علت عارضه آفتاب سوختگی در گوجه فرنگی: این عارضه در دوره های گرمای شدید و در میوه هایی که در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند رخ می‌دهد. بخصوص در مناطقی که بوته قبل از گلدهی رشد کافی نداشته است و شاخ و برگ کافی تولید نکرده است.
کنترل عارضه آفتاب سوختگی در گوجه فرنگی
گوجه فرنگی را در قفس سیمی به صورت داربستی پرورش دهید. گیاهانی که در قفس های سیمی رشد می‌کنند در برابر نور شدید محافظت می‌شوند البته این روش فقط در باغچه های کوچک توجیه دارد. در مزارع بزرگ و گلخانه ها استفاده از سایبان یا شید می‌تواند این عارضه را کمتر کند. بهتر است در مناطق جنوبی از ارقام دارای شاخ و برگ بیشتر بکارید و قبل از گلدهی حتما طوری تغذیه کنید که شاخ و برگ کافی تولید شود. می‌توانید قبل از گلدهی از کودهای محرک رشد مانند بیورادیکانت و سوپرفیوتاپ استفاده کنید. استفاده از کودهای مقاوم کننده نسبت به آفتاب سوختگی مانند دفندر سیلیسیم به دلیل داشتن سیلیسیم و پتاسیم به گیاه در برابر عارضه آفتاب سوختگی کمک می‌کند.
ترک های میوه در گوجه فرنگی
ترک های شعاعی و متحدالمرکز در نزدیک دمگل میوه ایجاد می‌شود. علت این عارضه بارندگی شدید یا آبیاری به دنبال یک دوره طولانی خشک است که باعث رشد سریع ناگهانی در طول رسیدن میوه می‌شود. این رشد ناگهانی منجر به ترک خوردگی میوه می‌شود. میوه هایی که در معرض آفتاب مستقیم قرار می‌گیرند بیشتر مستعد این عارضه هستند. ترک خوردن میوه در انواع میوه‌های درشت مانند «بیف استیک ها» رایج‌تر است.
کنترل عارضه ترک خوردگی گوجه فرنگی
با تامین رطوبت یکنواخت برای گیاهان و آبیاری منظم می‌توان این عارضه را کاهش داد. گیاهان را در هوای خشک مالچ پاشی و آبیاری کنید. همچنین، گونه های مقاوم در برابر ترک، مانند «جت استار» بکارید. علاوه بر این استفاده از کودهای سیتوگروئر، فروتالیو و دفندر کلسیم هم در افزایش کیفیت میوه در طول دوره رشد و بعد از برداشت موثر است.
عارضه صورت گربه ای در گوجه فرنگی
در انتهای نزدیک به گل میوه حالت زخمی و کوبیدگی ایجاد می‌شود. علت عارضه صورت گربه‌ای هوای ابری و خنک در زمان گلدهی است که باعث چسبیدن شکوفه به میوه در حال رشد و در نتیجه گربه‌ای شدن شکل محصول می‌شود. صورت گربه ای بیشتر در واریته‌های با میوه درشت رخ می‌دهد. آسیب ناشی از علف کش هایی مانند D-4,2 هم می‌تواند علائم مشابهی ایجاد کند.
کنترل عارضه صورت گربه ای شدن
این عارضه راهکار کنترل خاصی ندارد. راهکار کنترل این عارضه فقط دمای بالاتر در زمان گرده افشانی و تشکیل میوه است. علاوه بر آن استفاده از کود اکورمون و میکرومیکس قبل از گلدهی و سیتوگروئر و فروتالیو بعد از تشکیل میوه برای بهبود کلیه ویژگی‌های کیفی میوه گوجه فرنگی توصیه می‌شود.
عارضه پف کردگی در میوه گوجه فرنگی
دیواره بیرونی میوه در این عارضه طبیعی است، اما گوجه فرنگی از داخل توخالی است. یکی از حفره های بذر معمولا خالی است. علت عارضه پف کردگی گوجه فرنگی دمای بسیار بالا یا پایین، کوددهی بیش از حد نیتروژن و باران‌های شدید است که ممکن است در گرده افشانی طبیعی اختلال ایجاد کند و در نتیجه میوه پف کرده شود. پف کردگی بیشتر در میوه های زودرس رخ می‌دهد.
کنترل عارضه پف کردگی گوجه فرنگی
این عارضه راهکار خاصی برای کاهش ندارد ولی استفاده از کودهای آلی مانند هومی پاور پلاس، هومی پاور پودری، کود اکوکوئل میکرومیکس و اکورمون قبل از گلدهی و به صورت کلی کلیه اقداماتی که به بهبود گرده افشانی کمک می‌کنند موثر هستند.
منبع
Richard Jauron, Physiological Disorders of Tomatoes, Department of Horticulture July 18, 1997 issue, p. 114.