برای داشتن صنعت تولید مرکبات پایدار، پرورش دهندگان مرکبات باید به طور مداوم و اقتصادی میوه‌های بزرگ و با کیفیت بالا تولید کنند. تولید محصول با حداکثر عملکرد و کیفیت بالا بدون درک نیازهای خاک و مواد مغذی درختان مرکبات دشوار است. درختان مرکبات بخصوص در جنوب کشور با مشکلات زیادی مواجه هستند. از مهم ترین مشکلات در مناطق مرکبات خیز کشور نامناسب بودن خاک، حاصلخیز نبودن، شوری و PH بالای خاک است. در مناطق شمالی هم رطوبت زیاد سبب ایجاد بیماری ها و بارندگی بالا سبب شستشوی عناصر غذایی موجود در خاک یا بیماری‌های ریشه و طوقه شده است.
عناصر غذایی مورد نیاز برای مرکبات شامل هفده عنصر برای رشد گیاه در نظر گرفته می‌شود، عناصر ماکرو(پر مصرف) شامل نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و گوگرد است. گیاه برای رشد به مقدار بیشتری از این عناصر نیاز دارد. از طرف دیگر عناصری هستند که گیاه برای رشد به مقدار کمی از آنها نیاز دارد این عناصر هم مانند عناصر قبلی برای رشد ضروری هستند ولی چون بیشتر نقش کاتالیزوری دارند در مقادیر کمتری باید در گیاهان استفاده شوند.
کوددهی مرکبات در رسیدن به عملکرد مطلوب
تامین نیاز غذایی روزافزون جهان بدون مصرف کود ممکن نیست. بدون مصرف کود، جهان فقط نیمی از مواد غذایی مورد نیاز خود را می‌تواند تولید کند. کودهای معدنی تجاری نقش مهمی در امنیت غذایی جهان ایفا می‌کنند و از نظر عملکرد و کیفیت مواد غذایی مهم هستند. مصرف کودها برای تولید محصول باید با هدف به حداقل رساندن اثرات زیست محیطی انجام شود. بنابراین چارچوب نظارت بر مواد مغذی ۴R (یعنی منبع کود مناسب، قیمت مناسب، زمان مناسب و مکان مناسب) بسیار مهم است.
نقش عنصر منگنز در گیاهان
- در تولید آمینو اسیدها و پروتئین ها
- فعال کننده چندین آنزیم
- نقش اساسی در تنفس و متابولیسم نیتروژن
- لازم برای کاهش نیترات؛ کمک به قابل استفاده شدن نیترات توسط گیاهان
- نقش در فتوسنتز و تشکیل کلروفیل
نقش عنصر روی در گیاهان
- در متابولیسم کربن گیاه
- جزء ضروری چندین سیستم آنزیمی که فعالیت های متابولیکی مختلف را در گیاهان تنظیم می‌کند.
- بخشی از آنزیمی که تعادل بین دی اکسید کربن، آب و اسید کربنیک را تنظیم می‌کند.
- بخشی از دو آنزیم که در متابولیسم پروتئین نقش دارند.
- در تشکیل کلروفیل و عملکرد فتوسنتز طبیعی
- برای تشکیل اکسین ها و مواد محرک رشد در گیاهان
- مرتبط با روابط آب در گیاهان و بهبود جذب آب
کمبود منگنز و روی در مرکبات
کمبود منگنز معمولا در بسیاری از مناطق جهان رخ می‌دهد. به ویژه در بهار پس از زمستان سرد مشهود است. تشخیص علائم کمبود منگنز می‌تواند به دلیل پوشاندن کمبود شدید روی یا آهن (Fe) به تعویق بیفتد. گاهی اوقات، کمبود می‌تواند با علائم کمبود آهن و روی یا سمیت بور (B) اشتباه گرفته شود. کمبود منگنز منجر به کلروز در بافت بین رگبرگی برگها می‌شود، اما رگبرگها سبز تیره باقی می‌مانند. برگهای جوان معمولاً یک الگوی ظریف یا شبکه‌ای از رگبرگهای سبز را روی زمینه سبز روشن‌تر نشان می‌دهند، اما این الگو به اندازه کمبود روی یا آهن متمایز نیست زیرا برگ سبزتر است. زمانی که برگ ها به اندازه کامل می‌رسند، الگوی آن به صورت نواری سبز در امتداد رگبرگ میانی و جانبی اصلی، با مناطق سبز روشن بین رگبرگ ها مشخص تر می‌شود.
در موارد شدیدتر رنگ برگ در امتداد رگبرگ میانی و جانبی اصلی سبز مات یا سبز مایل به زرد می‌شود و در نواحی بین رگبرگی رنگ پریده و کدر می‌شود. لکه‌های مات سفید ممکن است در میان رگبرگ ها ایجاد شود که ظاهری سفید یا خاکستری به برگ می‌دهد. برگها در اثر کمبود منگنز از نظر اندازه کوچک نمی‌شوند، اما برگهای آسیب دیده زودتر از موعد از درخت می ریزند. کمبود منگنز ممکن است حجم محصول و رنگ میوه را تا حد زیادی تحت تاثیر قرار دهد. میوه ممکن است کوچکتر و نرم تر از حد معمول شود و رنگ پوست آن کمرنگ شود. کمبود منگنز اغلب با کمبود روی همراه است. ترکیبی از دو علامت کمبود روی برگها کلروز مارن نامیده می‌شود که با رگبرگهای سبز تیره با مناطق سفید و سبز مات بین رگبرگها مشخص می‌شود.
کمبود روی در مرکبات
کمبود روی شایع ترین کمبود مواد مغذی در مرکبات است. کمبود روی به صورت “رزت” یا “فرنچینگ” شناخته می‌شود. علائم کمبود روی با نوارهای سبز نامنظم در امتداد رگبرگهای میانی و اصلی روی زمینه زرد مشخص می‌شود. مقادیر نسبی بافت سبز و زرد از وضعیت کمبود خفیف روی که در آن فقط لکه‌های زرد کوچک بین رگبرگهای جانبی بزرگ‌تر وجود دارد تا شرایطی که در آن فقط قسمت پایه‌ای از رگبرگهای میانی سبز و باقی‌مانده برگ زرد است متفاوت است. در مراحل کمتر حاد، اندازه برگها تقریباً نرمال است، در حالی که در موارد شدید، برگها نوک تیز، به طور غیر طبیعی باریک با تمایل به ایستادن و به شدت کاهش یافته است.
در موارد خفیف، علائم کمبود روی در شاخه های ضعیف ظاهر می‌شود. میوه های تشکیل شده روی این شاخه ها به شدت کاهش یافته و دارای پوست نازک غیرعادی صاف و روشن و محتوای آب بسیار کم است. با پیشرفت کمبود روی، برگها در سراسر درخت تحت تأثیر قرار می‌گیرند و شاخه ها نازک می‌شوند و به سرعت می‌میرند. رشد فراوان “نرک ها یا شاخه های باریک رویشی” روی شاخه های اصلی و تنه با برگ های عاری از علائم کمبود رخ می‌دهد. میوه هایی که روی این شاخه های آبدار رویشی رشد می‌کنند، بزرگ، درشت و چوبی هستند.
بر هم کنش عناصر با روی
کمبود منیزیم و مس همچنین می‌تواند جذب روی را از طریق آسیب ریشه کاهش دهد و علائم مشخصه کمبود روی را ایجاد کند، حتی اگر روی کافی در خاک موجود باشد. کمبود روی می‌تواند به دلیل تخلیه خاک یا تشکیل ترکیبات نامحلول روی ایجاد شود. فسفر یا نیتروژن بیش از حد نیز می‌تواند باعث القا یا تشدید کمبود روی شود. خاک‌هایی که مقادیر زیاد کود مرغی دریافت می‌کنند اغلب علائم کمبود روی را نشان می‌دهند.
بهترین منایع کودی دارای منگنز و روی
که حاوی عنصر منگنز و گوگرد است و با اسیدهای آلی همراه شده است. کود دفندر منگنز یک منبع غنی است که می‌تواند نیازهای گیاه شما بخصوص مرکبات را در همه مراحل تامین کند. بهترین زمان مصرف کود منگنز در اوایل بهار و شروع رشد رویشی و قبل از گلدهی بیشتر به صورت محلولپاشی است البته این کود می‌تواند به صورت همراه با آبیاری هم مورد استفاده قرار بگیرد.
کود اکوکوئل اف ام زد یک کود پودری دارای عناصر آهن، منگنز و روی به فرم کلات EDTA است. به دلیل شباهت و نزدیکی علائم کمبود این سه عنصر و هم پوشانی علائم آنها استفاده از این کود برای رفع زردی رنگ برگ به طور موثری توصیه می‌شود.
کود اکوکوئل اف-ام-زد
کود اکوزینک دارای عناصر روی و نیتروژن است و تامین کننده عنصر روی برای گیاهان است. کود مایع روی اکوزینک ساخت کشور اسپانیا با قابلیت جذب بالا و مصرف آسان بهترین گزینه در زمان مشاهده علائم کمبود روی است.
دارای مقدار ۱۵ درصد روی کلاته EDTA به حالت پودری است. قابل استفاده به صورت محلولپاشی و آبیاری و مصرف خاکی است.
منبع
Mongi Zekri–Tom ObrezaMANGANESE (MN) AND ZINC (ZN) FOR CITRUS TREES