برای تولید انواع سبزیجات و صیفی جات با کیفیت داشتن نشای سالم لازم و ضروری است. در اکثر کشورهای پیشرفته و کشورهایی که قطب کشاورزی هستند سیستم تولید نشای حرفه ای در خزانه ها و گلخانه ها وجود دارد و تولید نشا یک فرایند دائمی و مهم است.
تولید نشا در فضای باز
آسان ترین و ارزانترین روش تولید نشا کاشت در زمین است، البته در تولید نشا به این روش احتمال خسارت آب و هوا و انواع آفات و بیماریها وجود دارد. در این روش باید مکانی انتخاب شود که دارای سایه بان باشد یا توری سایه بان روی پایه های فلزی نصب شده باشد و از نظر منابع آب هم تامین شده باشد.
خاک مناسب برای این منظور باید دارای تهویه و زهکشی کافی باشد و عاری از علف های هرز، حشرات، نماتد و انواع بیماری ها باشد. البته این روش دارای معایبی هم هست از جمله آسیب به سیستم ریشه نشا و ایجاد شوک در زمان انتقال نشا. در طی ۲۰ سال اخیر تولید کنندگان صنعت نشا به این نتیجه رسیده اند که تولید نشای با کیفیت مسئله خیلی مهمی است.
تولید نشا در شرایط محاظت شده
- انواع نشاها در شرایط مختلفی از زیر سایبان ساده تا ساختارهای پیچیده گلخانه با هزینه های زیاد، قابل تولید هستند. ساختارهای تولید نشا باید نشاها را از باران، وزش باد، دهاهای کمتر از ۵ درجه سانتیگراد و بالاتر از ۳۵ درجه سانتیگراد محافظت کند.
- دماهای لازم برای جوانه زنی و رشد بهینه نشاها بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد و درصد رطوبت نسبی مناسب بین ۶۵ تا ۷۰ است. شبکه های توری نسبتا ساده یا تونل های پلی اتیلنی که با سایه بانهایی با مش ۵۰ تا ۶۰ پوشیده شده‌اند ساختارهای نسبتا کم هزینه تری نسبت به گلخانه ها هستند.
- بذرهای گوجه فرنگی برای جوانه زدن به شرایط نور نسبی مانند ۵۰ درصد نفوذ نور از سایه بان ها نیاز دارند. قرار دادن سینی های نشا زیر پوشش سایه بان و زیر پلاستیک به دلیل گرم و مرطوب تر کردن شرایط داخلی باعث بهبود سرعت جوانه زنی می‌شوند. علاوه بر این این ساختار ساده نشاها را از باران و باد محافظت می‌کند.
تولید نشا به روش سنتی کشت خاکی
روش های سنتی تولید نشا در خاک معایبی مانند امکان آلوده شدن نشاها به آفات و بیماریها و یا آسیب دیدن نشا در زمان انتقال را به همراه داشت. استفاده از سینی های نشا به دلیل مدیریت و حمل و نقل آسان بسیار مورد توجه کشاورزان است.
- انتخاب مکان مناسب: برای تولید نشا در فضای باز یک مکان خلوت و دور از مزرعه را انتخاب کنید که آفتاب کامل و زه کشی کافی داشته باشد.
- استفاده از بذرهای سالم و تیمار شده با قارچکش های مناسب و کودهای محرک رشد، مانند استفاده از کودهای هومی پاورپلاس و اکوزینک برای بذرها.
- ضدعفونی کردن محیط کشت: ضدعفونی خاک با استفاده از آفتاب دهی و استفاده از محلولهای قارچکش. مراحل: مرطوب کردن بستر کشت. ۲- پوشاندن سطح خاک با یک پلاستیک شفاف به مدت ۳ تا ۴ هفته(لبه های پلاستیک را زیر خاک کنید).۳-بعد از ۳ تا ۴ هفته پلاستیک را بردارید و خاک را شخم بزنید.۲ تا ۳ روز بعد خاک را تسطیح کرده و بذرها را بکارید.
- بستر بذرها در کشت نشای خاکی به عمق ۲۰ سانتیمتر و عمق ۱ تا ۱.۵ سانتیمتر ایجاد شود.
- بذرها را به فاصله ۵ سانتیمتر از هم و عمق ۱ تا ۲ سانتیمتر بکارید و بذرها را با یک لایه نازک خاک بپوشانید.
تولید نشا در سینی کشت
- بهترین روش تولید نشا و یک روش ساده و گران است و به جای خاک به بسترهای کشت آماده مانند انواع پرلیت، پیت ماس و کوکوپیت نیاز دارد. امکان استفاده از سینی های کشت چندبار مصرف و با قابلیت ضد عفونی کردن می‌تواند این هزینه ها را کاهش دهد. ضد عفونی کردن سینی های کشت به وسیله محلول کلرین ۱ درصد انجام می‌شود.
- در این روش پیوند زدن و فروش نشا آسانتر است.
- بسترها قبل از انتقال به داخل سینی مرطوب شوند و داخل حفره ها پر شود. عمق کشت بذرها در سینی نشا ۰.۵ تا ۱ سانتیمتر است.
- آبیاری سینی های نشا به مقدار هر حفره ۱۵ میلی لیتر در ابیاری اول و آبیاری های بعدی ۷ تا ۱۰ میلی لیتر در هر حفره است و باید روزانه انجام شود. البته اگر پیت یا کوکوپیت شما مرطوب است بعد از کاشت بذر به آبیاری نیاز ندارد.
- برای تسریع جوانه زنی ۸ تا ۱۰ سینی را روی هم قرار داده و روی سینی ها را با پلاستیک پلی اتیلن سیاه بپوشانید.
- جوانه زنی اغلب گیاهان به جز گیاهانی مانند فلفل(دوره جوانه زنی طولانی دارند) بین ۳ تا ۷ روز طول می‌کشد.
مزایای تولید نشا در سینی های نشا
- به آسانی قابل حمل و نقل است و می‌توانیم در فضاهای مختلفی قرار دهیم. حمل و نقل نشاها آسان تر و ارزان تر است.
- برای کاشت بذرهای سبزی و صیفی جات گران بهتر است و امکان سبز شدن به دلیل داشتن بستر استاندارد، سبک و عاری از بیماری بیشتر است.
- کنترل عارضه هایی مانند بوته میری به دلیل ضد عفونی بودن بستر، سینی و بذرها به شدت کاهش می‌یابد.
- رشد گیاهچه ها به دلیل یکسان بودن شرایط محیطی یکنواخت است و امکان مقاوم سازی قبل از انتقال به زمین آسان تر است.
- توسعه ریشه بهتر و آسیب وارده به ریشه ها کمتر است.
- بعد از انتقال استقرار گیاه و سازگار شدن آن سریعتر و یکنواخت تر است.
به نشاهای در حال رشد چه کودهایی بدهیم؟
- سه هفته بعد از کشت اگر نشاها باریک هستند و رنگ برگها سفید، خاکستری یا زرد شده بود بخصوص در برگهای مسن تر از کودهای تغذیه‌ای NPK مانند ۲۰-۲۰-۲۰ استفاده کنید.
- ۲۰ روز بعد از کاشت بذرها بعد از خروج برگهای اصلی می‌توانید از کودهای ریشه زای بیورادیکانت استفاده کنید.
- در انتهای دوره رشد نشا و چند روز قبل از انتقال نشا از کودسم فسفیمکس به صورت محلولپاشی استفاده شود.
- قبل از انتقال نشا حتما آبیاری انجام شود تا تنش های محیطی به حداقل برسد.
file:///C:/Users/n.khanzadi/Downloads/Healthy-seedling-production_South-Asia.pdf