به طور معمول ۱۷ عنصر به عنوان عناصر غذایی لازم برای گیاهان ذکر شده است؛ از این تعداد کربن، اکسیژن و هیدروژن معمولاً از هوا تأمین میشوند. شش عنصر به مقدار زیاد مورد نیاز گیاه هستند که عبارتند از: ازت، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیوم و گوگرد. از این عناصر به عناصر پرمصرف، عناصر ماکرو یا عناصر اصلی یاد می شود. هشت عنصر دیگر برای رشد درختان میوه و گیاهان ضرورت کامل دارند ولی مقدار نیاز گیاه به آنها کمتر است و عبارتند از: آهن، روی، بر، منگنز، مس، مولیبدن، نیکل و کلر. این عناصر به عنوان عناصر کم مصرف، عناصر میکرو یا ریزمغذی شناخته میشوند(سیلسپور و نایینی، ۱۳۹۷). مولیبدن یک عنصر انتقالی بوده و در محیطهای محلول به طور عمده به شکل-۲ MOO4 میباشد. مولیبدن در آوندهای آبکش و چوبی پویاست و جزیی فلزی در تعدادی از آنزیمهای گیاهی بوده که دارای نقش ساختمانی و کاتالیزوری است(داشادی و بابایی نژاد، ۱۳۹۶). مولیبدن از اجزا ساختاری آنزیم نیتروژناز است که این آنزیم در تثبیت N ۲ به NH ۴ طی رابطه همزیستی با بقولات دخیل است؛ به همین دلیل گیاهان تثبیت کننده نیتروژناز نیاز زیادی به مولیبدن داشته و رشد این گیاهان با مصرف مولیبدن افزایش مییابد(داشادی و بابایی نژاد، ۱۳۹۶). در تثبیت نیتروژن، نیتروژناز در تبدیل نیتروزن ملکولی به نیتروژن آلی نقش دارد. آنزیم نیترات ردوکتاز نیز در تبدیل نیترات به آمونیوم نقش دارد. بنابراین اگر ازت مصرفی به شکل آمونیوم باشد از نیاز به مولیبدن کاسته میشود(حیدری، ۱۳۹۹). کمبود مولیبدن بر عکس بقیه عناصر کم مصرف بیشتر در خاکهای اسیدی اتفاق میافتد(داشادی و بابایینژاد، ۱۳۹۶). کمبود این عنصر به علت دخالت در واکنشهای احیای نیترات باعث بروز کمبود ازت میشود. ابتدا در برگهای مسن لکه موجی مشخصی آشکار می شود و رگبرگها سبز روشن باقی می مانند. برگهای تازه ابتدا سبز بوده اما پس از رشد لکه دار میشود.
هر چه کمبود ادامه یابد نواحی پف کرده کلروتیک آشکار میشود و برگها به طرف داخل پیچیده میشود و در نوک و حاشیه برگها سوختگی ایجاد میشود(عبدالکریم زاده، ۱۳۸۲). یک علامت ابتدایی برای کمبود مولیبدن کلروز عمومی است که شبیه علایم کمبود نیتروژن است با این تفاوت که بدون رنگ مایل به قرمز در سطح پایینی برگها می باشد. گیاهان حساس به کمبود این عنصر عبارتند از خربزه مشهدی، یونجه و کلم(داشادی و بابایی نژاد، ۱۳۹۶). علایم کمبود این عنصر را در گیاهان مثل کمبود آهن، مس و روی میدانند؛ یعنی رنگ پریدگی در برگهای جوان. اما نکته مهم این است که در بین تمام عناصر غذایی مورد استفاده گیاه، تنها عنصری که با بالا رفتن میزان pH جذب آن افزایش مییابد مولیبدن است لذا در مناطق پسته کاری اگر هم وجود داشته باشد احتمال مسمومیت این عنصر در درخت پسته میباشد که آن هم تا کنون گزارش نشده است (حکم آبادی، ۱۳۹۵). به علت آهکی بودن خاک های ایران مسأله کمبود آن در زراعت و باغبانی کمتر مطرح است (داشادی و بابایی نژاد، ۱۳۹۶). با این حال در صورت کمبود این عنصر میتوان با محلولپاشی به رفع آن اقدام کرد.
اکورمون (ECORMON) شرکت فروغ دشت با دارا بودن ۴ درصد وزنی مولیبدن به همراه اسیدآمینه، فسفر و ازت گزینه مناسبی جهت رفع کمبود این عنصر و افزایش رشد رویشی گیاه میباشد. این ترکیب به صورت محلولپاشی با دز ۴۰۰ سیسی تا ۰.۵ در هزار قابل مصرف می باشد.
منابع:
حکم آبادی، ح. ۱۳۹۵. تشخیص عوامل خسارت زای محیطی و غیرمحیطی وارده به محصول پسته (چاپ اول). انتشارات تحقیقات آموزش کشاورزی، ۲۹۴ صفحه.
حیدری، م. ۱۳۹۹. راهنمای کاربردی باغبانی پسته (چاپ اول). انتشارات تحقیقات آموزش کشاورزی، ۱۴۵ صفحه.
داشادی، م. و بابایی نژاد . تغذیه گیاهان (چاپ اول). انتشارات مرز دانش. ۱۶۲ صفحه.
سیلس پور، م. و نایینی، م. ر. اصول و مبانی پرورش درختان پسته (چاپ اول). انتشارات آموزش و ترویج کشاورزی، ۱۶۱ صفحه.
عبدالکریم زاده، م. ر. ۱۳۸۲. ۵۰۰ نکته مهم برای موفقیت در کشت گلخانهای سبزی و صیفی جات (چاپ اول). انتشارات خاطرات قلم، ۱۰۴ صفحه.
