کمبود مواد مغذی در گیاهان: نحوه شناسایی و درمان

آیا می دانید؟

گیاهان برای رشد طبیعی به ۱۶ ماده مغذی ضروری نیاز دارند. کمبود مواد مغذی زمانی رخ می دهد که گیاه فاقد مقدار کافی از یک ماده غذایی ضروری مورد نیاز برای رشد باشد. بدون مواد مغذی ضروری کافی، گیاهان به خوبی رشد نمی کنند و علائم مختلفی برای بیان کمبود نشان می دهند. گیاهان مواد مغذی ضروری مانند کربن، هیدروژن و اکسیژن را از آب، هوا و نور خورشید به دست می‌آورند. آنها همچنین برای رشد به موارد دیگری نیز نیاز دارند که به دو گروه تقسیم می شوند:

عناصر شیمیایی اولیه (ماکرو مغذی یا درشت مغذی): نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) در کنار کلسیم (Ca)، گوگرد (S) و منیزیم (Mg) این مواد شیمیایی نیازهای نهایی پوشش گیاهی را پشتیبانی می کنند و در مقادیر نسبتاً زیادی مورد نیاز گیاهان هستند، بیشترین حجم در کودهای گروه N-P-K گنجانده شده است.
عناصر شیمیایی ثانویه (میکرو مغذی یا ریز مغذی ها): این عناصر که به عنوان عناصر کمیاب یا جزئی نیز شناخته می شوند با میزان کمتری مورد نیاز گیاهان هستند اما در عین حال حضور آنها بسیار حیاتی است؛ مس (Cu)، آهن (Fe)، مولیبدن (Mo)، روی (Zn)، بر (B)، منگنز (Mn) و کلر (Cl) از شاخص ترین عناصر ریز مغذی به شمار می روند.

عموما علائم کمبود معمولاً در برگ های مسن تر و در قسمت های پایینی گیاهان ظاهر می شود.

کمبود عناصر غذایی علت اصلی توقف رشد گیاه است که اغلب منجر به از دست دادن کامل محصول می شود. با این وجود، نیاز گیاه برای ریز مغذی‌ها یا درشت مغذی‌ها را می‌توان به صورت بصری تشخیص داد و با تشخیص و شناسایی به موقع محصول آسیب‌دیده را نجات داد. از علائم ظاهری مشخص کمبود مواد مغذی در گیاهان می توان به بدشکلی، تغییر رنگ، نقطه‌گذاری، چین خوردگی و حتی نکروز شدن گیاه اشاره کرد. علائم کمبود عناصر مختلف می تواند تا حدود زیادی مشابه باشد، بنابراین درک اینکه این کمبود در اثر کدام عنصر غذایی باشد بسیار حائز اهمیت است.

چه چیزی باعث کمبود مواد مغذی در گیاهان می شود؟

گرسنگی گیاه اغلب به دلیل کمبود مواد شیمیایی در خاک های فقیر اتفاق می افتد. با این حال، حتی زمانی که خاک غنی است، ممکن است گیاهان نتوانند مواد شیمیایی مورد نیاز را جذب کنند. شور بودن خاک، یکی از عوامل جدی و تاثیرگذار کمبود مواد مغذی در گیاهان است. علاوه بر این، توانایی جذب مواد مغذی به وضعیت پوشش گیاهی و محیط تولید محصول نیز بستگی دارد.

بنابراین، حمل و نقل مواد مغذی در گیاه به دلایل زیر می تواند با اخلال مواجه شود:

ریشه های آسیب دیده یا توسعه نیافته
آبیاری ناکافی یا بیش از حد
زهکشی ضعیف
نرخ pH نامناسب

موضوع مهم دیگری که باید به آن توجه کرد، نیاز محصول به مواد شیمیایی خاص در مراحل خاص فنولوژیکی گیاه است. بطور مثال، تولیدکنندگان محصولات زراعی باید کمبود مواد مغذی نیتروژن را که باعث سبز کم رنگ شدن گیاه در مرحله رشد فعال می شود، برطرف کنند. و یا در زمان گلدهی و باردهی برای تشکیل دانه و میوه نیاز گیاه به عناصر K و P بیشتر می شود.

هر عنصر در هر مرحله رشدی گیاه نقش خاصی دارد. حال بیایید در نظر بگیریم که به دلیل کمبود این عناصر چه اتفاقاتی در گیاه رخ می دهد.