هرس عبارت است از حذف هر اندام رویشی و زایشی از گیاه که موجب تحریک رشد رویشی مناسب شده و تأثیر مطلوبی بر افزایش عملکرد و کیفیت میوه داشته باشد. بر این اساس حذف ریشه، شاخه، برگ، میوه، جوانه گل، گل و پوست درخت به منظور دستیابی به اهداف فوق را هرس می نامند. در تعریفی دیگر میتوان هرس را حذف اندامها و بخشهای ناخواسته گیاه به منظور تقویت اندامهای باقیمانده دانست. هرس در هر دورهای از چرخه زندگی گیاه ضرورت دارد.
هرس میتواند از طریق تغییر بر رفتارهای فیزیولوژیکی تأثیر عمیق، کوتاه مدت و حتی بلندمدت برای عملکرد و کیفیت میوه تولید شده داشته باشد. هرس باردهی در درختان پسته از اولین سال باردهی تا پایان عمر درخت ادامه دارد. در این نوع هرس چند هدف عمده تعقیب میشود: ۱) کنترل اندازه ی درخت ۲) نفوذ نور و تبادل بهتر هوا به قسمتهای مرکزی تاج درخت ۳) تحریک رشد رویشی ۴) کنترل رشد رویشی زیاد ۵) تعدیل سال آوری ۶) تولید میوه در کل درخت ۷) حذف شاخه های خشک شده، آفت زده و آسیب دیده ۸) افزایش عملکرد و کیفیت میوه تولید شده
زمان مناسب هرس درختان پسته
هرس زمستانه: هرس اصلی درختان پسته در زمستان انجام میشود. هرس را میتوان چند روز پس از ریزش کامل برگها در اواخر پاییز شروع کرد و تا حدود دو هفته قبل از فعال شدن جوانه در اسفند ماه به پایان رساند. اما به طور معمول چنانچه احتمال وقوع یخبندانهای شدید در منطقه ای وجود داشته باشد بهتر است هرس شاخه های بزرگ را تا بعد از پایان دوره احتمال یخبندان به تأخیر انداخت. شاخه هایی که تعداد زیادی خوشه در سال پرمحصول روی آنها تشکیل میشود در دوره پرشدن مغز به دلیل رقابت زیادی که در جذب مواد غذایی و آب با جوانه های گل پیش می آید، ممکن است همه جوانه های گل روی شاخه سال جاری ریزش کرده و در سال آینده هیچ محصولی روی این قبیل شاخه ها وجود نداشته باشد. لذا باید از قاعده شاخه دو ساله هرس شود تا رشد شاخه های جانبی تحریک شوند. عمده محصول درخت پسته در نیمه پایینی درخت قرار دارد و نیمه بالایی تقریباً فاقد محصول است؛ لذا لازم است هر چند سال یکبار شاخه های اصلی ارتفاع دهنده درخت هرس شوند و ارتفاع درخت در سطح معمول نگه داشته شود.
هرس تابستانه: این نوع هرس شامل حذف پاجوش ها، تنه جوش ها (آنها که برای رشد درخت مناسب نیستند)، شاخه های خشک شده ای که در فصل زمستان جا مانده و هرس نشده اند میشود. این قبیل شاخه ها بهتر است همزمان با رشد درخت در اوایل بهار هرس شوند. به طور کلی از هرس شاخه های قطور، شاخه های بارده و شاخه های قوی باید اجتناب کرد. تگرگ از پدیده هایی است که هر از گاهی در مناطق مستعد موجب وارد شدن خسارت شدید به محصولات کشاورزی و از جمله درختان پسته میگردد. برای برگرداندن درخت خسارت دیده به چرخه تولید، هرس یکی از ضروریات است. باید بخش زیادی از شاخه های سبز شده که در اثر فعال شدن جوانه های خفته روی تنه و شاخه های درخت ایجاد میشوند و از موقعیت و رشد مناسبی برخوردار نیستند را حذف کرد.
از آنجا که زخم ناشی از هرس محل مناسبی برای نفوذ عوامل بیماریزای فرصت طلب در باغات پسته است لذا لازم است بعد از انجام هرس برای ضدعفونی محل زخم از ترکیبات مسی به صورت محلولپاشی استفاده کرد. بهتر است محل هرس شاخه های قطور با چسب باغبانی پوشیده شود. فسفیمکس مس محصول شرکت فیوچراکو اسپانیا ترکیبی حاوی فسفیت پتاسیم و مس میباشد که با توجه به اثرات تماسی و سیستمیکی که دارد گزینه مناسبی برای این امر است. این ترکیب هم به صورت مستقیم و هم غیر مستقیم عوامل بیماریزا را کنترل میکند. دز مصرفی آن در هرس زمستانه ۱.۵ در هزار و در هرس تابستانه ۱ در هزار میباشد.
منبع:
شرافتی، ع. ۱۳۹۶. راهنمای عملی هرس درختان پسته (چاپ اول). انتشارات آموزش و ترویج کشاورزی، ۸۷ صفحه.