عامل بیماری: قارچ های پیتیوم، فیتوفترا و ریزوکتونیا Pythium,Phytophtora spp,Rhizoctonia solani
این بیماری انتشار جهانی دارد و موجب پوسیدگی بذر، مرگ گیاهچه، پوسیدگی نرم اندام های ذخیره ای و پوسیدگی ریشه می گردد. یکی از بیماری های شایع درگلخانه است که اغلب توسط قارچ های خاکزی پیتیوم ،فیتوفترا، ریزوکتونیا ایجاد می شود. گونه های مربوط به این قارچ ها دارای دامنه میزبانی وسیعی هستند و می توانند برای مدت زمان طولانی درون خاک، بقایای گیاهی و علف های هرز زنده بمانند.بوته میری اغلب در خاکهای بارطوبت بالا که بافتی فشرده و زه کشی ضعیف دارند اتفاق می افتد. در گلخانه ها نیز به علت کشت پی در پی خیار و عدم رعایت تناوب زراعی و آیش، بوته میری ها به مقدار زیادی مشاهده می شود.
علائم:
پوسیدگی بذور کشت شده در حین جوانه زنی یا پس از جوانه زنی، بیمارگر ابتدا به اندام های زیرزمینی حمله کرده و فعالیت خود را تا طوقه نیز ادامه می دهد.
هر چند که این بیماری می تواند گیاه را در تمام مراحل رشد مورد حمله قرار دهد اما عمده خسارات آن عموما در مراحل اولیه رشد گیاهچه ها و زمانی که نشا از خزانه به خاک اصلی منتقل می شود رخ می دهد. زیرا در این زمان ۲ تا ۳ مرحله آبیاری نشا صورت گرفته و رطوبت بالا شرایط رشد و تکثیر قارچ های خاکزی مذکور را تشدید می کند. علائم حمله قارچ های بیماری زا به صورت پوسیدگی در منطقه طوقه و باریک تر شدن ساقه ظاهر می شوند که این امر سبب انسداد آوندها که عامل انتقال مواد غذایی به ریشه و قسمت های هوایی گیاه هستند، می شوند. علائم بیماری به صورت لکه گرد،فرورفته و آبکی به رنگ سبز تیره به قطر نیم تا یک سانتی متر ظاهر شده و پس از مدت کوتاهی به صورت یک منطقه وسیع آبکی به رنگ قهوه ای یا قرمز درمی آید. زردی و ضعیف شدن شدید بوته ها اتفاق می افتد. از دیگر عوامل تشدید کننده ابتلای گیاه به این بیماری می توان به تنش های رطوبتی، حمله آفات به قسمت ریشه و سرد و مرطوب بودن گلخانه، پژمردگی ،کوتولگی و یا مرگ قسمت های هوایی در گیاهان مسن تر اشاره کرد. میوه بسیاری از گیاهان نظیر خیار، سیب زمینی و کلم در هنگام حمل و نقل و انبارداری دچار حمله این قارچ قرار گرفته و سطح خارجی آن ها از میسلیوم قارچ پوشیده شده و سطح داخلی آبکی می گردد.
مدیریت بیماری:
- کاشت ارقام مقاوم
- ضدعفونی بذرها قبل از کاشت
- اطمینان از پوسیده بودن کوددامی قبل از افزودن آن به خاک
- شخم زدن عمیق خاک گلخانه(قبل از کاشت) برای بهبود تهویه خاک
- استفاده از نشا سالم و گواهی شده
- شستشو و ضدعفونی ظروف کشت نشا قبل از کاشت
- زه کشی مناسب خاک
- رعایت فاصله مناسب بوته ها در زمان کاشت(عدم تراکم)
- مدیریت آبیاری به منظور جلوگیری از رطوبت بیش از حد در خاک
- از بین بردن بقایای آلوده گیاهی و علف های هرز
- ضدعفونی خاک بوسیله روش سولاریزاسیون (آفتاب دهی)یا استفاده از سموم تدخینی (در گلخانه ها انجام این عملیات یکبار در سال الزامی است)
- استفاده از سموم مناسب و ثبت شده مختص بیماری در آب آبیاری در اوایل دوره رشد گیاه
- عدم کاشت خیار در خاکهای سنگین و فشرده
- اجتناب از دادن کود ازته به مقدار زیاد در خاک شدت بیماری را کاهش می دهد.
منابع:
۱- راهنمای پرورش خیار ( با تاکید بر روش های افزایش بهره وری کمی و کیفی آن)، دکتر علی مقدم-انتشارات مرز دانش
۲-تشخیص و مدیریت آفات و بیماری های محصولات گلخانه ای،نویسندگان : رضا قادری،علی احمدی،امین صادقی، حمید رمضانی. ناشر: تحقیقات آموزش کشاورزی
۳- Damping off.Royal horticulture society.Retrieved 14 April 2015.
۴- Damping off (Pythium and phytophthora species).Down Garden services.Archived from the original on march.
