علت ریزش گلها و میوه‌ها در مرکبات

مشکلات مرکبات، چرا میوه ها و گل های مرکبات رشد نمی‌کنند؟

آیا گلها و میوه های درختان مرکبات شما قبل از رسیدن به اندازه کامل می‌ریزد؟

یا حتی بدتر از آن، گل ها قبل از تشکیل میوه ریزش می‌کنند ؟

این مشکل ممکن است برای پرتقال، لیمو، لیموترش، گریپ فروت، نارنگی و سایر مرکبات رخ دهد. درختان برای تولید کربوهیدرات هایی مانند قند که به عنوان منبع انرژی خود ذخیره می‌کنند، فتوسنتز می‌کنند. آنها فقط می‌توانند مقدار محدودی را ذخیره کنند که از آن برای رشد برگ ها، شاخه ها، ریشه ها و ساقه های جدید استفاده کنند. رشد میوه مرکبات شامل گرده افشانی و به دنبال آن لقاح، رشد، بلوغ و رسیدن است. این فرآیند در مناطق گرمتر بین ۶ تا ۷ ماه طول می‌کشد و در نتیجه درختان به مقدار قابل توجهی از منابع انرژی تولیدی خود را صرف رساندن میوه می‌کنند. درختان قادر به مدیریت منابع انرژی خود هستند و در مواقع اضطراری ممکن است آنها را دوباره به بخش های رویشی یا زایشی منحرف ‌کنند.

دستورالعمل کامل تغذیه ای در باغات مرکبات

 مراحل رشد میوه مرکبات را به ترتیب زیر است:

• تشکیل جوانه و شروع گل (اواسط زمستان)
• گلدهی و میوه دهی (اوایل بهار)
• رشد میوه – تقسیم سلولی (اواخر بهار تا اوایل تابستان)
• رشد میوه – گسترش سلولی (اواسط تابستان تا اوایل پاییز)
• بلوغ میوه (اواخر پاییز تا زمستان)

استثنائا این موارد در مناطقی است که در آن محصولات مرکبات متعدد در طول سال تولید می‌شود. در این موارد، مراحل رشد مختلف به طور همزمان رخ می دهد.

ریزش گل و میوه مرکبات به دلیل تنش ها

یک درخت مرکبات می‌تواند بار محصول خود را کاملاً مدیریت کند و فقط به اندازه ای که بتواند آنها را برساند میوه نگهداری کند. طبیعی است که همه درختان مرکبات در اوایل بهار تعدادی از  میوه‌های کوچک و شکوفه‌های جوان را برای جلوگیری از تولید بیش از حد رها کنند که باعث ریزش میوه در بهار و بعد از تشکیل میوه می‌شود. یک درخت مرکبات تنها به ۱٪ تا ۲٪ از شکوفه ها برای تولید محصول خوب نیاز دارد و گاهی اوقات حتی کمتر از ۱٪ نیز کافی است. اگر درختی به دلیل دریافت نکردن آب کافی در هوای گرم و خشک تحت فشار قرار گیرد، یا به دلیل عدم مصرف کود کافی، ممکن است ریزش میوه بسیار سنگین‌تری در بهار داشته باشد.  همچنین ممکن است در تابستان در شرایط استرس زا مقدار کمی ریزش میوه وجود داشته باشد.

راه حل کاهش ریزش میوه در درختان مرکبات

• در آب و هوای گرم و بادهای شدید آب کافی به درختان بدهید. مرکبات را با کود متعادل در آغاز بهار (شهریور و اسفند) تغذیه کنید.
• باید از کودهای کاهش دهنده اثرات تنش مانند ویتالیم فورت و بوتامیسول در بهار و تابستان و اواخر زمستان در زمان تورم جوانه ها استفاده کنید. تا هم از تنش سرما و گرما جلوگیری کند و باعث کمک به ساختن پروتئین شود. در شرایط تنش گرما و هوای خشک در تابستان کود بوتامیسول و دفندر پتاسیم تاثیر بسیار عالی بر کنترل ریزش میوه ها دارد.

ریزش گل و میوه مرکبات به دلیل زیادی نیتروژن

گاهی به دلیل مصرف نامناسب کودها مانند مصرف زیاد کودهای دارای نیتروژن تعادل بین نیتروژن و کربن از بین می‌رود. همین علت سبب ریزش میوه ها می‌شود. برای کنترل این نوع ریزش استفاده از کودهای هومی پاورپلاس/نیچرمیک و هومی پاور پودری در بهار و دو نوبت توصیه می‌‌شود.

ریزش گلها و میوه ها به دلیل کمبود روی و بر

یکی از عناصر مهم در جوانه زنی و رشد لوله گرده بعد از گرده افشانی و استحکام دیواره سلولی بور است علاوه بر آن عنصر روی هم در تولید هورمون رشد و تلقیح و باروری نقش مهمی دارد که عدم تامین این دو عنصر باعث کافی نبودن گرده افشانی و لقاح و در نتیجه ریزش میوه‌ می‌شود. برای کنترل ریزش میوه مرکبات استفاده از کود تری ست دو نوبت در سال یکی قبل از تشکیل جوانه‌ها و یکی ۱۰ تا ۱۴ روز بعد از برداشت میوه‌ها توصیه می‌شود و تاثیر چشمگیری دارد.

ریزش گل و میوه مرکبات به دلیل کمبود پتاسیم

در جاهایی که درختان مرکبات بارهای زراعی سنگینی را تحمل می‌کنند، ریزش میوه می‌تواند با مقادیر پایین پتاسیم تشدید شود. پتاسیم که به عنوان پتاس نیز شناخته می شود (با نماد شیمیایی K بر روی برچسب کود نشان داده می‌شود که نسبت N-P-K یا نیتروژن-فسفر-پتاسیم را نشان می‌دهد) یکی از عناصر پر مصرف یا ماکرو اولیه است که برای گلدهی و تشکیل میوه ضروری است. گیاهان در کنار نیتروژن، پتاسیم را بیشتر از هر ماده مغذی دیگری جذب می‌کنند. بدون پتاسیم، درختان گلدهی و میوه دهی را متوقف می‌کنند، این اتفاق زمانی که درختان به طور کافی تغذیه نمی‌شوند رخ می‌دهد.

• نقش پتاسیم در گیاهان

پتاسیم (برای حرکت آب، مواد مغذی و کربوهیدرات ها در بافت های گیاهی مهم است. همچنین آنزیم هایی را فعال می‌کند که واکنش های شیمیایی پیچیده را در گیاه تسهیل می‌کنند، مانند تولید نشاسته، پروتئین و آدنوزین تری فسفات (نقش ATP انتقال انرژی لازم برای تمام فعالیت های متابولیکی سلول در همه موجودات زنده است در گیاهان تولید ATP می‌تواند سرعت فتوسنتز را تنظیم کند).

پتاسیم همچنین به تنظیم باز و بسته شدن روزنه ها، منافذ روی سطح و سطح زیرین برگ ها که توسط آن اکسیژن و دی اکسید کربن با جو مبادله می‌شود، کمک می‌کند. باز و بسته شدن روزنه ها بوسیله واکنش از جذب/دست دادن بخار آب از طریق تعرق کنترل می‌شود. عنصر پتاسیم رشد ریشه را افزایش داده و به دنبال آن جذب مواد مغذی را افزایش می‌دهد و مقاومت به خشکی و مقاومت در برابر سرما، حشرات و بیماری ها را افزایش می‌دهد. مقادیر کافی پتاسیم باعث رسیدن و سرعت رشد یکنواخت میوه و همچنین کیفیت، طعم و عطر بهتر محصول می‌شود. همچنین کمبود پتاسیم باعث کاهش مقاومت گیاهان به انواع تنش های محیطی مانند تنش گرما، سرما یا خشکی می‌شود که این موارد هم به طور غیر مستقیم باعث ریزش میوه های مرکبات می‌شوند.

راهکار کنترل ریزش میوه مرکبات

کشاورزان عزیز باید مطمئن شود که درختان مرکبات با کود متعادلی که قبلاً بحث شد تغذیه می‌شوند. پتاسیم اضافی را می‌توان با استفاده از عصاره جلبک دریایی (که حاوی مقدار مناسبی پتاسیم است)، سولفات پتاس (سولفات پتاسیم)، کود دفندر پتاسیم و سوپرفیوتاپ تامین کرد.

نکته: هرگز برای تامین پتاسیم مورد نیاز درختان از کلرید پتاسیم استفاده نکنید زیرا می‌تواند برای گیاهان سمی باشد. حتی اگر سطوح پتاسیم کافی در خاک وجود داشته باشد، ممکن است برای گیاهان قابل دسترسی نباشد، مگر اینکه وضعیت خاک را با استفاده از ترکیبات آلی مانند کود هومی پاور پلاس و نیچرمیک بهبود ببخشیم.

سایر علت های ریزش میوه مرکبات

گاهی اوقات ممکن است عوامل متعددی باعث افزایش ریزش میوه در مرکبات شوند. مکانیسم ریزش میوه در درختان میوه چگونه کار می کند؟

• ریزش میوه توسط تعادل دو هورمون درون زای گیاهی، اکسین و اتیلن تنظیم می‌شود. وقتی نسبت اتیلن به اکسین بیشتر باشد، آنزیم هایی را القا می‌کند که اجزای دیواره سلولی را در ناحیه بریده بین میوه و ساقه (دمگل) حل می‌کنند که میوه را از درخت جدا می‌کند. اتیلن در پاسخ به عوامل استرس زا مانند استرس آب، آسیب های فیزیکی، آسیب سرمازدگی و پوسیدگی میوه تولید می شود. هنگامی که میوه آسیب می بیند، تولید گاز اتیلن تحریک می‌شود که ممکن است باعث ریزش میوه شود.

راهکار کنترل ریزش میوه مرکبات به دلیل مشکلات هورمونی

• استفاده از کود اکورمون در مراحل ابتدایی تشکیل میوه باعث کاهش ریزش محصول می‌شود. بعد از استفاده از کود اکورمون باید از کود دفندر کلسیم برای افزایش مقاومت دیواره سلولی در محل اتصال میوه به دمگل استفاده کرد.
• کود مهم دیگر که حاوی دو هورمون اکسین و سیتوکینین است کود سیتوگروئر می‌باشد، که محرک افزایش سایز و کیفیت و سبب افزایش تقسیم سلولی و درشت شدن اندازه و افزایش قند می‌شود. همچنین باعث بهبود انبارمانی و کیفیت پس از برداشت میوه ها می‌شود که شاخص مهمی در مرکبات است.

منابع

Citrus Problems, Why Citrus Fruit Drops and Flowers Fail to Develop- Deep Green Permaculture, 2009.

University of Arizona Cooperative Extension – Diagnosing Home Citrus Problems, AZ1492 April 2009 – John Begeman, Glenn Wright

University of Georgia Extension – Citrus Fruit for Southern and Coastal Georgia, Bulletin 804, 20154 – Gerard W. Krewer, Bob Westerfield

LSU AgCenter – Citrus Problems, 3/21/2015 – Daniel Gill